Uwaga, głuchniemy


Dzisiejsze nastolatki za 10 lat mogą mieć słuch 70-latków. Winna jest głównie głośna muzyka słuchana z przenośnych odtwarzaczy. Socjolodzy mówią o nich „pokolenie mp3”. Czytaj więcej Mają po kilkanaście lat i bez przerwy słuchają muzyki. Poznać ich można po małych słuchawkach wciśniętych głęboko w uszy. Dzięki nim mogą się odciąć od świata zewnętrznego, a dźwięk, jaki przez nie dociera, jest czysty i wyraźny, pozbawiony szumów tła. Niby same zalety – poza jedną. Głośna muzyka, słuchana w ten sposób przez wiele godzin dziennie, uszkadza słuch. Naukowcy uważają, że z tego powodu dzisiejsze nastolatki za 10 lat mogą mieć słuch 70-latków.

Pierwsze sygnały, że dzieci i młodzież w Polsce mają problemy ze słyszeniem, zaczęły docierać do specjalistów pod koniec lat 90. Przeprowadzone wówczas przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu badanie pilotażowe wykazało, że co piąte - szóste dziecko ma mniejsze lub większe zaburzenia słuchu. – Aż trudno było nam uwierzyć. Dlatego postanowiliśmy to sprawdzić i zbadać słuch zdecydowanie większej grupy dzieci – mówi prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Instytutu.

Kolejne badania potwierdziły niepokojące doniesienia. Okazało się, że 16-19 proc. dzieci i młodzieży ma kłopoty ze słyszeniem. U młodszych dzieci najczęściej powodują je nawracające infekcje górnych dróg oddechowych i zmiany pozapalne w uchu środkowym, u starszych więcej dolegliwości było związanych ze zmianami powstałymi w obrębie ucha wewnętrznego pod wpływem hałasu.

Badanie wykazało też, że co trzeci młody człowiek skarży się na szumy uszne, jeśli nawet nie ma problemów ze słyszeniem: w cichym otoczeniu, gdzie nie działają na niego żadne bodźce rozpraszające uwagę, słyszy brzęczenie, dzwonienie, dudnienie czy gwizd. Jedni przyzwyczajają się do tych wyimaginowanych dźwięków i potrafią z nimi żyć, inni nie mogą z tego powodu spać, wpadają w stres, który przechodzi niekiedy w depresję. – Szumy stają się dokuczliwe szczególnie po długiej przerwie w szkole, kiedy hałas może dochodzić do 100 decybeli, po niektórych koncertach, a także po wyjęciu słuchawek z uszu – mówi prof. Skarżyński.

Tylko gdy słyszymy na dwoje uszu, jesteśmy w stanie precyzyjnie określić kierunek, z którego dochodzi płacz dziecka, warkot nadjeżdżającego auta czy inne dźwięki. Bierze się to stąd, że mózg porównuje bodźce dochodzące do obojga uszu. Na podstawie wykrytej różnicy czasu upływającego między dotarciem fali akustycznej do prawego i lewego ucha oraz różnicy natężenia sygnałów odbieranych przez uszy ustala źródło dźwięku (różnice czasu i natężenia powstają dlatego, że każde ucho znajduje się od niego w innej odległości).

Ucho to jednak jeszcze coś więcej niż narząd słuchu i lokalizator źródła dźwięku. Odpowiada też za regulowanie stanu czujności i uwagi, a także koordynuje postawę i ruch. Prof. Alfred Tomatis, nieżyjący już wybitny francuski lekarz, specjalizujący się w otolaryngologii i audiologii, odkrył, że ucho prawe pracuje nieco inaczej niż lewe, a jest to związane z różną aktywnością, także słuchową, półkuli prawej i lewej. Mózg, odbierając dźwięki prawym uchem, bardziej skupia się na treści wypowiedzi, zaś lewym – na ich zabarwieniu emocjonalnym. Prawe ucho jest połączone bezpośrednio z lewą półkulą, która zawiaduje procesami mowy. By zaś zinterpretować dźwięk docierający z ucha lewego, impuls musi przejść dłuższą drogę – najpierw do ciała modzelowatego, które właśnie zawiaduje emocjami, a dopiero potem do rejonów odpowiedzialnych za mowę w prawej półkuli. Opóźnia to transfer informacji i sprawia, że stają się one mniej wyraźne, ale za to poddane ocenie emocjonalnej. W efekcie niektóre dźwięki – przede wszystkim te o wyższych częstotliwościach – w ogóle nie są odbierane przez lewe ucho. Jeśli więc informacja, jaka do nas dociera, ma być pełna, musi być odbierana obojgiem uszu.

Dlatego tak ważne jest, by mieć sprawne dwoje uszu. I to jak najdłużej.

Autor: Dorota Romanowska